به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ یکی از مهم‌ترین سیاست‌های حمایتی دولت برای مقابله با کاهش نرخ رشد جمعیت، پرداخت وام فرزندآوری به خانواده‌هاست؛ تسهیلاتی که با هدف کاهش فشار اقتصادی تولد فرزند جدید طراحی شده، اما با وجود گذشت چند سال از اجرای آن، هنوز مسیر همواری پیش‌روی این سیاست نیست.

این تسهیلات بر اساس قوانین و مقررات ابلاغی از سوی بانک مرکزی و سیاست‌های جمعیتی و برنامه‌های دولت در راستای افزایش نرخ رشد جمعیت، به خانواده‌ها اعطا می‌شود. مهم‌ترین مستند قانونی که بانک‌ها را موظف به پرداخت وام فرزندآوری می‌کند، «دستورالعمل تسهیلات قرض‌الحسنه فرزندآوری» است که توسط بانک مرکزی به شبکه بانکی ابلاغ شده است.

بیش از نیم میلیون نفر در انتظار

اما مهم‌ترین مانع پیش روی وام فرزندآوری، صف طولانی متقاضیانی است که علی‌رغم ثبت‌نام، ماه‌ها در انتظار دریافت این وام مانده‌اند. بر اساس آخرین آمارها، بیش از 510 هزار نفر در صف دریافت وام فرزندآوری قرار دارند. این عدد روز به روز در حال افزایش است و تقریباً هر روز متقاضیان جدیدی به این صف اضافه می‌شوند.

به‌طوری که تعداد متقاضیان صف وام ازدواج در پایان سال 1403 حدود 370 هزار نفر برآورد شده بود، اما با ورود به سال جدید و در پایان اردیبهشت ماه، این عدد به رقمی معادل 510 هزار نفر رسیده است.

صف وام ازدواج و فرزندآوری گاها به قدری طولانی می‌شود که طبق اطلاعات میدانی بدست آمده، باید حداقل 5 ماه در صف این دو وام بود تا بانک تایید کند. علاوه بر این، پس از تایید بانک برای ارائه مدارک لازم نیز باید در صف پرداخت وام و واریز به حساب نیز روزها منتظر ماند.

وام نیم درصدی!

نکته قابل توجه این است که سهم تسهیلات فرزندآوری از کل تسهیلات بانکی کشور تنها نیم درصد است. این رقم پایین نشان می‌دهد که سیاست حمایت از خانواده‌ها، حداقل در نظام بانکی، اولویت جدی ندارد. در همین راستا، بسیاری از کارشناسان معتقدند که بانک مرکزی باید یک منبع مالی جداگانه و مستقل برای تسهیلات فرزندآوری و ازدواج اختصاص دهد تا روند پرداخت این وام‌ها از سایر تسهیلات بانکی جدا شده و با سرعت بیشتری انجام شود.

برخی از بانک‌ها نیز در زمینه اعطای تسهیلات، عملکرد قابل قبولی نداشته‌اند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که در بانک‌هایی مانند مسکن، سپه و تجارت، بین 55 تا 68 درصد متقاضیان هنوز موفق به دریافت وام نشده‌اند. این آمار نه‌تنها ناکارآمدی سازوکار توزیع منابع را نشان می‌دهد، بلکه در عمل می‌تواند سیاست‌های تشویقی دولت را به ضدخود تبدیل کند.

یکی از موضوعات حائز اهمیت دیگر درخصوص این دو وام قرض الحسنه، انتشار اطلاعات مربوط به آنهاست. طبق قانون، انتشار آمار دریافت کنندگان تسهیلات وام‌های ازدواج و فرزندآوری بر عهده بانک مرکزی است و این نهاد موظف است گزارش‌های دقیق و شفاف را به صورت منظم منتشر کند تا امکان نظارت عمومی و تخصصی فراهم شود.

با این حال، بانک مرکزی در مورد وام ازدواج تاکنون هیچ گزارشی بر روی سایت خود منتشر نکرده است و آمار دقیقی از میزان متقاضیان در صف وام ازدواج وجود ندارد. در خصوص وام فرزندآوری نیز آخرین گزارش رسمی تنها تا پایان ماه اردیبهشت سال جاری منتشر شده و اطلاعات پرداخت‌های خردادماه هنوز به طور کامل اعلام نشده است.

وام فرزندآوری و ازدواج اگرچه روی کاغذ ایده‌ای خوب و امیدوارکننده است، اما در عمل با چالش‌های جدی روبه‌رو شده است. عدم تخصیص منابع کافی و طولانی شدن صف این دو وام نشان از آن دارد که بانک مرکزی و نهادهای نظارتی لازم است به سرعت به آن رسیدگی کنند در غیر این صورت، صف این وام‌ها به مقداری خواهد رسید که پاسخگویی شبکه بانکی به آن بسیار دشوار خواهد بود.

منبع: دانشجو